Hizmetkar Lider (Servant Leader)

2017'de Scrum Master için hizmetkar liderlik kavramı öne çıktı. Scrum.org tarafından Scrum Master'ın, Scrum takımının ve ait olduğu organizasyonun hizmetkar bir lideri olduğu daha net bir şekilde ifade edilmişti.

Çevik yaklaşımlarından Scrum ile yönetilen ekiplerde liderlik kavramı, kararları veren ve itaat edilen klasik liderlikten çıkarak hizmet eden lider kavramına geçti.

Lider bazen, kişisel olarak verdiği kararları uygulatma, altında çalışanların performasını subjektif olarak değerlendirebilme, verdiği kararların tartışılmasını engelleme gibi yetkilere sahip olabiliyor. Ayrıca eleştiriye kapalı, verdiği kararların tartışılmasını istemeyen, bilmediği konulara teknoloji olarak girmek istemeyen, bilmediğini açığa vurmak istemeyen liderlere de rastlayabiliyoruz.

Liderlikte bu yeni hizmetkar liderlik yaklaşımı, sadece çevik yaklaşımla çalışan ekiplere değil herkese uygun bir liderlik profili çiziyor

.

Hizmetkar Liderlik yaklaşımı nasıl bir yaklaşım şimdi ona bakalım;

Kendini En Sona Koymak

Hizmetkar lider ile diğer lider türleri arasındaki en önemli fark, hizmetkar liderin bir liderden çok ekibi yükseltmeye ve geliştirmeye hizmet eden bir hizmetkar olmasıdır. Hizmetkâr lider olmak, kişisel çıkarlarınızı en sona koymaya kararlı olduğunuz anlamına gelir. Başka bir deyişle, hizmetkar liderlik, alçakgönüllülüğe bağlılıktır. Hizmetkâr lider olmak sizin başarınızla değil, hizmet ettiğiniz kişilerin başarısıyla ilgilidir. İlgi odağı siz değil, hizmet ettiğin insanlar olmalıdır.

İnsanların sosyal medyada başarıları hakkında övünmeyi sevdikleri bir dünyada yaşıyoruz fakat hizmetkar liderlikte kişisel başarılarla övünmek yoktur. Bir Scrum Master ya da ekip lideri olarak başarınız, kabiliyetiniz veya başarıyla teslim ettiğiniz proje hakkında övünürseniz, bunun hizmetkâr liderlik olmadığını söylemeliyiz. Bu başarıların hiçbiri sadece size ait değildir, ekibin tümüne aittir ve kişisel olarak bu başarıyla övünmek doğru bir yaklaşım değildir.

Şirketlerde yükselmek için mücadele eden birçok lider varken, hizmetkar liderlik, organizasyon şemasında yükselmek için mücadele etmek değil bunu akılda tutarak, başkalarına hizmet etmeye ve tarafsız kalmaya odaklı olmaktır. Başkalarının başarılı olmasına bir yol açmak için kendinizi en sona bırakmak büyük bir alçak gönüllülük gerektirir.

Her Şey Şeffaf ve Net

Ekiple beraber başlanılacak bir proje için lider öncelikle projenin amacını, ne değer getireceğini, ne işe yarayacağını, neleri iyileştireceğini açıkca ortaya koymalı ki ekip neden çalıştığını ve nereye varacağını net bir şekilde bilsin. Hatta bunlar ekip ile beraber ortaya konulabilir.

Bunun dışında proje ilerlerken, yapılan her değişiklik, uygulanan tüm yöntemler, müşteri ile tüm konuşulanlar, zaman çizelgesi, kalan işler, üst yönetim ve tüm paydaşlar ile konuşulanlar ve alınan kararlar şeffaf olmalı ve her şeyden herkesin sürekli bir biçimde haberdar olmasını sağlanılmalıdır. Kararlar mümkün olduğunca beraber alınmalı, görüşler tartışılmalı, farklı fikirlere lider açık olmalıdır. Ancak o zaman ekip ruhu hissedilebilir.

Ceza, Suçlama ve Yargılama Yok

“Ekibim beklendiği gibi çalışmıyorsa onları cezalandırmam gerekmez mi?" veya “Diğer ekip üyeleri kadar hızlı iş yapmayan bir ekip üyesi varsa, o kişiyi cezalandırmam gerekmez mi?” diye sorular olabilir. Birçok şirket ve lider, yıllardır “ödül ve ceza” modeline takılıp kalmaktadır. Bu liderlik tarzının insancıl olmadığı için 21. yüzyıl için artık geçerli olmadığını söylemeliyiz. Düşük performans gösteren çalışanları cezalandırmak için sopa kullanma dönemi çoktan bitmiştir. Onu geçtik ve geçen yüzyılda geride bırakmalıyız.

Hizmetkar bir lider, düşük performans gösterenlere yardım etmeli ve onları gelişmeleri için yükseltmelidir. Hizmetkar bir lider, onları cezalandırmak, suçlamak veya yargılamak yerine onları daha iyi yapmak için hizmettedir. Scrum Master, düşük performans gösteren kişiye “Daha iyi olmanız ve sizi bu durumdan kurtarmak için, sizin için ne yapabilirim?” diye sorar. Hizmetkar bir lider olarak hedefiniz, sizin büyüklüğünüz değil, diğer insanların büyüklüğüdür. Onları daha iyi hale getirmek için fazladan yol kat etmeniz veya kişisel kaynaklarınızı feda etmeniz gerekebilir.

"Ama ya o kişiye koçluk yapmaya çalışmışsak ve o hala değişmiyorsa?" Kimse kötü performans sergilemek istemez. Gördüklerimizden yola çıkarak bir sonuca varmak yerine, olaylara bizim değil onların gözünden bakmalıyız. Harika bir lider olmak için kendimizi sürekli olarak geliştirip, eksiklere bakarken önce kendimizden başlamalıyız.

Hizmetkâr lider, problemin özüne inmek için proaktif olan ve böylece gördüklerine dayalı sonuçlar çıkarmak yerine diğer insanların gelişmesine katkıda bulunan türden bir liderdir. Başkalarının başarısına odaklanarak, onlara karşı daha az yargılayıcı olacağız ve ekip etrafımızda olduğunda kendilerini güvende hissetmelerini sağlayacağız. Hizmetkâr lider, insanların savunmaya geçtiği ve özgüveninin düşük olduğu bir ortamdan ziyade, insanların gelişebilecekleri ve kendilerinin en iyi versiyonu olabilecekleri bir ortam yaratmaya odaklanır.

Ekip Üyelerinin İhtiyaçlarına Saygı Göstermek

İnsan ister işyerinde ister işyeri dışında olsun sonuç itibariyle insandır. Hizmetkâr lider, bir kişiyi işyerinin içinde ve dışında ayırt etmez. Hizmetkâr lider, işyerinde çalışanlarının iyiliğini önemser. Hizmetkâr lider, insanlarıyla kişisel olarak ilgilenir. Merhamet, kurumsal ortamlarda duyduğumuz yaygın bir kelime olmayabilir, ancak hizmetkar lider olarak, hizmet ettiğimiz insanlarla kişisel olarak ilgilenmek için şefkatli ve meraklı olmalıyız. Ve şefkatli ve meraklı olmak için gerçek olmanız gerekir, sahte olamazsınız.

Doğruyu Söyleme Cesareti

Hizmetkar bir lider, gerçeği söyleme cesaretine sahiptir, gerçekleri başarsızlık korkusu ile örtmez. Hizmetkar bir lider, işini her zaman güvenli bulduğu limanlarda yapmaya çalışmaz ve amacının başkalarının başarısı olduğunu bildiği için gerçekleri söylemekten korkmaz. Hizmetkâr lider tarafsızdır ve favori çalışanı yoktur, aksi takdirde tüm organizasyona sunduğu hizmetin kalitesini düşürür.

Hizmetkar bir lider samimidir, mesajında hiçbir gizli amacı ve kişisel çıkarı yoktur. Konuşulan gerçek, insanları ve hizmet ettiği organizasyonu onları incitmeden yeni bir boyuta getirecektir. Gerçek, insanları statükoda kalmak veya rahat bir bölgede hep rahat olmaktansa farklı düşünmeye itecektir. Hizmetkar bir lider, insanların doğruyu söylemesinin güvende hissettireceği ve doğruyu söylemenin norm olduğu bir ortam yaratır.

Bilmediklerinde Açıklık

Hizmetkâr lider kendi kırılganlığı konusunda açık olma alçak gönüllülüğüne sahip bir liderdir. Hizmetkar bir lider, tüm soruların tüm cevaplarına sahip olmadığını ve verdiği herhangi bir tavsiyenin mutlak gerçek olarak hizmet etmediğini söyleyecek kadar alçak gönüllüdür.

Hizmetkar bir lider, kendisiyle övünmeyecek kadar alçak gönüllüdür ve aynı zamanda kusurları konusunda da açıktır. Birçok insan, bir liderin savunmasızlığı konusunda açık olması, onun zayıf olduğunun bir işareti olduğunu düşünür. Ne de olsa kurumsal ortamlarda, yeteneklerimizle ölçülürüz, bu nedenle toplum içinde kendi savunmasızlığımız konusunda açık olmak, başkaları tarafından otomatik olarak lider olarak acizliğimiz olarak görülür.

Kendi savunmasızlığımız konusunda açık olmak, başkalarına da hizmet etmenin bir şeklidir, böylece başkaları da kendileri hakkında açık olmak konusunda teşvik ederiz. Hizmet verdiğimiz insanlardan güven alabilmemizin tek yolu budur. Güvenlerini kazandığımızda ve kendi kırılganlıklarına açık olduklarında ekibin gelişimine hizmet edebiliriz.

SONUÇ

Hizmetkar bir lider olmak alçak gönüllülük gerektirir ve kolay değildir ama hizmetkar lider olmak bizi diğer liderlerden farklı kılacaktır ve belki de arkamızda yararlı bir iz bırakabileceğizdir.